- Play Along Şarkılar Nedir ?
Play Along’lar davulları olmayan şarkılardır (Tabiki davulcular için böyle. Diğer enstrüman çalanlar içinde ilgili enstrümanların susturulduğu Play Alonglar vardır.)
- Play Along Şarkılar ile Çalışmak Neden Önemlidir ?
İnsanlarla müzik yapmanın iki yolu vardır bunlardan birincisi nispeten kolay olandır; çalınmış bir eseri icra edebilirsiniz, bu ne demektir? Belli bir repertuvarı kaydetmek için veya canlı bir performansta insanlara sunmak için çalışırsınız. Böyle bir durumda müzisyenlere düşen görev şarkının orijinalini dinleyip olabildiğince var olan partisyonlara sabit kalarak çalmaktır. Bu ilk durum için benim öncelikle kazanılmasını gerekli gördüğüm donanımlar; bir şarkının trafiğini profesyonel şekilde kâğıda döküp okuyabilme, orijinal temposunda ve tuşesinde çalabilme yetenekleridir.
Play Along şarkılarla ulaşmak istediğimiz asıl hedef bunun dışında kalan durumlara da olabildiğince hazırlıklı olmamızı sağlamakdır.
O zaman nedir bu ikinci durum?
İkinci durum; o anda yaratılmış doğaçlama bir partisyonun veya sizin daha önce dinleme şansını yakalayamadığınız bir şarkının eşliği durumudur. Bu durumun ilkine göre gerektirdiği yetenek ve tecrübeler daha farklıdır. Bu yazımda Play Along’ları nasıl çalışmalı sorusunun yanıtını verirken aslında bu sorunun yanıtını vermiş olacağım, çünkü Play Along’lar evimizdeki mükemmel orkestralardır ve bunun en keyifli tarafı; hiç şikayet almadan tekrar tekrar çaldırtabilmemizdir =) Play Along Şarkılarla çok çalıştığınız taktirde, hiç tanımadığınız müzisyenlerle prova yapmak için stüdyoya gittiğinizde yada bir anda kendinizi hiç provasını yapmadığınız bir sahnede bulduğunuzda çok rahat bir performans sergileyebilirsiniz. Diğer bir deyişle; kara kara ben ne çalacağım şimdi diye düşünmezsiniz ve çaldığınız ritimler, yaptığınız fiil-in ler içinde bulunduğunuz durumda olabilecek en uygun notalar olacaklardır.
- Play Along Şarkılar ile Nasıl Çalışabiliriz ?
Play Along şarkılara ilk eşlik edişinizde sadece sağ elinizle Hi-hat’te 4’lük nota çalın. (Yani bir diğer deyişle 4/4 bir şarkı için aslında bütün şarkı boyunca sağ elinizle metronomu korumuş olacaksınız.) Daha sonra her ölçünün başındaki ilk 4’lüklere Bas Davulları da ekleyin, üçüncü olarak da Hi-hat 4’lük nota ile giderken “1” de Bas Davulu “2” de Snare i “3” te Bas Davulu “4”’te Snare i çalarak şarkıya en basit şekilde doğru olarak eşlik etmiş olacaksınız. Üçüncü kez şarkının üstünden geçtiğinizde cevabını vermiş olmanız gereken soru şarkının Bas Davul partisyonunun gidişi olmalı yani Hi-hat’ler hali hazırda dörtlük şekilde giderken artık Bas Davulların “1” ve “3”’ler dışında nerelerde çalınabileceğinin kararını vermelisiniz. Bunun için kilit enstrümanın Bas Gitar olduğunu çok iyi bilmelisiniz. Bas Gitar yürüyüşünü (Bass Line) takip ettiğinizde örneğin vuruşlar “1” e “2’ nin Ve” sine ve “3” e geliyorsa aynı yerlerde sizde Bass Davulu kullanın. Mesela başka bir örnekle daha değişik bir durumu aydınlatalım, örneğin “1” e “ 2” ye “2’ nin Ve “ sine ve “ 3” e denk geliyorsa “ 2” de siz zaten Trampeti çaldığınız için orada Bas Davulu da çalmayı düşünmeyin. Yani bu söylediğimiz durumu Bas Gitarın “2” ve “4” dışında kalan yerleri ile Bas Davulları örtüştürmek olarak düşünün. “2” ve “4” e gelen vuruşları %99 trampette yapacağınız yaklaşımı ile yola çıkmakta fayda var.
Şimdi peki bu değiştirilemez bir kural mıdır? Yani her zaman tam olarak birebir aynı mı çalınır Bas Davul ve Bas Gitar vuruşları. Bu sorunun cevabı tabiki hayırdır. Yani bazı durumlarda Bas Gitar daha fazla vuruş yaparken Bas Davul daha az vuruş yapabilir veya Bas Davul daha çok vuruş yaparken Bas Gitar o vuruşların hepsi ile beraber çalmayabilir. Benim tecrübelerim ilk durumun daha yaygın kullanıldığıdır yani Bas Gitarın Bas Davula göre daha çok nota çalması durumu genellikle karşımıza çıkar. Fakat Bas Davulun Bas Gitarla örtüşmeyen vuruşları daha tehlikeli şekilde kulağa rahatsızlık verebilmektedir.
Şimdi öncelikle benim sizlere vermeye çalıştığım yaklaşım Minimal çalma yaklaşımıdır. Yani hatırlarsanız duyduğunuz şarkıya 3 üncü eşliğimizde en basit şekilde Bas Davul, Trampet ve Hi-hat’i beraberce çalmıştınız. Dördüncü çalışınız ise artık Bas Gitarın üstüne çalma aşamasıydı şimdi bu aşamada şayet Bas Gitar çok fazla nota çalıyorsa yani bir defada bütün hepsini örtüştüremiyorsanız yine adım adım gitmelisiniz. Her çalışınızda birkaç yeni nota ekleyerek Bas Davulunuzu Bas Gitarla uyumlu hale getirebilirsiniz. Fakat bunu yaparken unutulmaması gereken nokta bu kesin bir kural değildir, eğer tam olarak Bas Gitarın aynısını çaldığınızda çok fazla vuruş yaptığınızı hissediyorsanız yani şarkı daha bir kaos havasına giriyorsa o vuruşları sadece Bas Gitarın çalmasının daha iyi bir fikir olduğu sonucu ortaya çıkacaktır. Kendi zevkiniz için en uygun olduğuna inandığınız noktada artık Hi-hat’ler üstünde denemeler yapabilirsiniz. Örneğin hala 4’lük nota ile koruduğunuz Hi-hat Pattern ini 8’lik olarak deneyebilirsiniz. Daha sonra şarkının hissiyatına göre Downbeat veya Offbeat aksanlarla, değişik tartımlarla, açık ve kapalı Hi-hat yürüyüşleriyle hem bildiğiniz Hi-hat yürüyüşlerini fiziksel anlamda çalışmış olursunuz hem de neyin nerede nasıl duyulduğu konusunda çok ciddi tecrübe edinmiş olursunuz. Son basamak olarak Trampette çeşitlendirmeler yaparız bunları yaparken “2” ve “ “4” ler dışındaki vuruşları bir kural olmasada olabildiğince Ghost notalarla çalmak başlangıç için çok uygun bir yaklaşım olacaktır. Şu aşamada aynı şarkıyı değişik kombinasyonlar yaparak defalarca çalmış oldunuz bir sonraki basamak ritimlerin sonlarına Fiil-in ler eklemek olacaktır. Fiil-in leri yaparken dikkat edeceğiniz nokta şarkının köşelerini doğru belirleyebilmek olmalıdır. Çünkü Fiil-in dediğimiz kavram her yeni bir başlangıçtan önce dikkatleri toplamak için yapılan vuruşlardır. Ve her yeni başlangıcı Crash Zil ile kuvvetlendirmek bu dikkatleri toplamanın son noktası bir diğer deyişle yeni başlangıcın habercisidir. Aynı şarkının üstüne bilginiz dahilindeki bütün her şeyi Fiil-in olarak denemeniz aynı ritimlerde olduğu gibi hem fiziksel olarak çalışmış olmanızı hem de tecrübe edinmiş olmanızı sağlayacaktır. Bu şekilde Play Along şarkıları her çalışınızda daha değişik şeyler çalarak tekrar ve tekrar çalmanız bir süre sonra kulağınızda neyi nerede çalmanız gerektiğine dair çok ciddi bir tecrübe kazandıracaktır. Ve tabi bol bol hiçbir tarz ayırmaksızın müzik dinlemek bu konudaki diğer olmazsa olmaz köşe taşıdır. Bu ikisini birleştirmeniz demek, yani bütün tarzlara bilgi açısından hakîm olmak ve o tarzlardaki şarkıların üstlerine defalarca değişik şekillerde eşlik etmiş olmak, ilerleyen zamanlar da prova yapma şansına sahip olmadan (Maalesef ki bizim ülkemizde provalı gidilen işler çok çok az olmaktadır. Pratik Türk insanı bu konuda “kanlı takip” kavramını yaratarak her alanda olduğu gibi müzikte de çığır açmıştır =) ki bu bir sonraki yazının konusu olabilecek kadar derin bir konudur.) kendinizi bir barda, konserde veya TV programında sahne de bulduğunuzda bilmediğiniz bir şarkının daha ilk ölçüsünü dinlediğinizde temposunu ve ölçüsünü algılayıp, genel olarak hangi ritimle eşlik etmenizin daha doğru olacağını tecrübelerinizin size söylemesi anlamına gelecektir. Geriye kalan şarkı akıp giderken solistinizi ve diğer enstrümanları çok dikkatle takip edip şarkının değişim yerlerinde geride kalmamak ve finalini kaçırmamak olmalıdır.